Yaşamın mantığını araştıran Fizyoloji, moleküler düzeyden hücre, doku, organ, sistem ve organizma düzeyine kadar tüm işlevleri sorgulayan bilim dalıdır. Adına Nobel ödülü verilen Fizyoloji, ilk kez MÖ 600’lü yıllarda felsefi bir terim olarak kullanılmış, 16. Yüzyıldan itibaren sağlık ve fen bilimleri terminolojisine girmiştir.
İnsan vücudunun temel çalışma mekanizmalarının anlatıldığı “Yüksekokullar İçin Fizyoloji” kitabının, sağlık ve fen bilimleri alanındaki fakültelerde ve yüksekokullarda ders kitabı olarak kullanılması amaçlanmaktadır. Mutlaka bilinmesi gereken tüm Fizyoloji konularının yer aldığı bu kitabın, eğitiminin standardizasyonuna da katkı sağlaması hedeflenmektedir.
Türk Fizyolojik Bilimler Derneği tarafından basımı gerçekleştirilen bu ilk kitabın bölümleri; kitabın hedef kitlesine eğitim veren genç meslektaşlarımız tarafından yazıldı. Akademik yaşamlarının en yoğun olduğu dönemlerinde emeklerini esirgemeyen; Sayın Doç. Dr. Muaz Belviranlı, Doç. Dr. Oğuz Gözen, Doç. Dr. Özgür Kasımay Çakır, Doç. Dr. Ercan Özdemir, Doç. Dr. Gökhan Cesur, Yrd. Doç. Dr. Melike Şahiner, Yard. Doç. Dr. Meltem Kolgazi, Yrd. Doç. Dr. Mukadder Okuyan, Yrd. Doç. Dr. Sibel Bayrak, Öğr Gör. Dr. Muhittin Onur Yaman, Uzm. Dr. Ezgi Tuna Erdoğan’a teşekkür ederiz.
Yazar grubunun oluşturulmasından, kitap içeriğinin edisyonuna ve basımına kadar tüm aşamalarda emeği bulunan ve derneğimiz adına bir ilkin gerçekleşmesini sağlayan sayın Prof. Dr. Berrak Ç. Yeğen’e sonsuz teşekkürler.
Prof. Dr. Nevzat Kahveci
Türk Fizyolojik Bilimler Derneği Yönetim Kurulu Başkanı
İçindekiler
1. BÖLÜM: FİZYOLOJİYE GİRİŞ VE HOMEOSTAZ
Fizyoloji Nedir?
Homeostaz ve Organ Sistemlerinin Homeostazdaki Rolleri
Geribildirim Mekanizmaları
Homeostazda Bozulma ve Hastalıklar
2. BÖLÜM: HÜCRELER VE DOKULAR
Hücreler ve Hücrenin İşlevsel Morfolojisi
Sitoplazma ve Organeller
Hücrelerarası Bağlantılar
Çekirdek ve İlgili Yapılar
Hücrenin Hareketi
Hücre Zarından Madde Taşınması
İkinci Haberci Sistemler
Dokular
3. BÖLÜM: UYARILABİLİR DOKULAR
Sinir Hücresinde Zar Potansiyeli, İyonların Dağılımı ve İstirahat Zar Potansiyeli
Aksiyon Potansiyeli
Sinyal İleti Şekilleri
Sinaptik İletim
İskelet Kasları
İskelet Kaslarında Kasılma Mekanizması
İskelet Kaslarında Kasılma Şekilleri
İskelet Kaslarında Enerji Gereksinimi
İskelet Kaslarının Sinirsel Kontrolü
Kas Refleksleri
Düz Kaslar
Kalp Kası
Yaşam Süresince Kas Değişiklikleri
4. BÖLÜM: SİNİR SİSTEMİ
Sinir Sisteminin Yapısı ve Fonksiyonları
Sinir Sistemi Fonksiyonlarının Gerçekleştiği Düzeyler
Korteks Yapıları
Omurilik (Medulla Spinalis)
Periferik Sinir Sistemi
Refleks Yayı
Serebellum, Bazal Gangliyonlar,Talamus
Hipotalamus, Limbik Sistem
Beyin Sapı
Otonom Sinir Sistemi
Beyin Omurilik Sıvısı
5. BÖLÜM: DUYULAR
Genel duyu reseptörlerinin özellikleri ve duysal adaptasyon
Genel duyu bilgisinin merkezi sinir sistemine iletimi
Görme
İşitme
Denge
Tat
Koku
6. BÖLÜM: DOLAŞIM SİSTEMİ
Dolaşım sisteminin Bileşenleri ve Fonksiyonları
Kalp Döngüsü
Kalbin Elektriksel Aktivitesi ve Elektrokardiyogram
Elektrokardiyografi
Kan Damarları
Kalp Debisi
Kapiller Damarlar ve Doku Arasında Sıvı Alışverişi
Kan Akımı ve Damar Direnci
Kan Basıncı
Hipertansiyon ve Kalp Yetmezliği
7. BÖLÜM: KAN VE İMMÜN SİSTEM
Kan Plazması
Eritrositler (Kırmızı Küreler)
Kan Grupları
Trombositler
Hemostaz
Lökositler (Beyaz Küreler)
Bağışıklık (İmmunite)
8. BÖLÜM: SOLUNUM SİSTEMİ
Solunum Fonksiyonu
Solunum Sisteminin Fonksiyonel Yapısı
Solunum Biyomekaniği
Solunum Fonksiyon Testi
Alveolde Gaz Değişimi (Difüzyon)
Solunum Gazlarının Kanda Taşınması
Solunumun Düzenlenmesi
Egzersiz, Yüksek İrtifa ve Derinlik gibi Koşullarda Solunum Fonksiyonu
9. BÖLÜM: BOŞALTIM SİSTEMİ
Böbreğin Görevleri
Nefronun Yapısı
Glomerül Filtrasyonu
Tübüllerde Geriemilim
Tübüllerde Sekresyon
Normal İdrarın Özellikleri
İdrarın Atılması ve Miksiyon
Böbreklerin Asit-Baz Düzenlenmesindeki Rolü
Renin-Anjiyotensin-Aldosteron Sistemi
10. BÖLÜM: SİNDİRİM SİSTEMİ
Sindirim Kanalının Yapısı ve Fonksiyonları
Sindirim ve Emilim
Ağız
Özofagus
Mide
İnce Bağırsak
Kalın Bağırsak
Metabolizma
Beslenmenin Düzenlenmesi
Vücut Sıcaklığının Düzenlenmesi
11. BÖLÜM: ENDOKRİN SİSTEM
Hormonların Sınıflandırılması
Hormonların Etki Mekanizmaları
Hormonların Salgılanmasının Kontrolü
Hipofiz Bezi Hormonları
Tiroit Hormonları
Paratiroit Hormonu
Adrenal (Böbreküstü) Bezler ve Hormonları
Pankreas Adacık Hormonları
Diğer Endokrin Bezler
12. BÖLÜM: ÜREME SİSTEMİ
Gametojenez ve Cinsiyet Farklılaşması ve Gelişimi
Puberte
Erkek Üreme Organlarının Fizyolojik İşlevleri
Dişi Üreme Organlarının Fizyolojik İşlevleri
Fertilizasyon
Prenatal Dönem
Doğum
Laktasyon
